دیدگاه‌های کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان درباره حقوق بشر و عدالت قربانی‌محور در مذاکرات صلح
دیدگاه‌های کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان درباره
حقوق بشر و عدالت قربانی‌محور در مذاکرات صلح
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، با تأکید بر حفظ تعهدات قانونی موجود در مورد رعایت حقوق اساسی شهروندان به‌مثابه موضوعی کانونی در روند مذاکرات صلح، از روند صلحی حمایت میکند که فراگیر باشد و به حقوق بشر و آسیب‌دیدگان جنگ احترام بگزارد. این امر شامل تعهد به فصل دوم قانون اساسی کنونی (حقوق اساسی اتباع) و مکلفیت‌های افغانستان در برابر معاهدات بین‌المللی است که طبق قوانین بین‌المللی تعدیل‌پذیر نیست. احترام به حقوق زنان و اقلیت‌ها و اصل برابری شهروندان از این موارد است.
این نهاد به‌عنوان نهادی ملی و مستقل حقوق بشر، در مورد موقعیت و محل برگزاری مذاکره بین طرف‌های منازعه، موضع‌گیری خاصی ندارد؛ اما برای ایجاد فرایندی اصرار دارد که خشونت را در کوتاه‌ترین زمان ممکن کاهش دهد؛به‌ویژه هدف قرار دادن غیرنظامیان را فوری متوقف کند. در عین حال، خواهان کوتاه‌کردن روند صلح به‌گونه‌ای نیست که در آن برخی از مسائل مهم و حیاتی نادیده گرفته شود.
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در ادامه موضع‌گیری‌های پیشین خود، برای فراگیر‌بودن روند مذاکرات صلح بر موارد ذیل تأکید میکند:
- به‌منظور بازتاب‌یافتن تجارب بخش‌های متفاوت جامعه، از جمله گروه‌های مذهبی، منطقه‌ا‌ی و قومی و در مجموع نمایندگان مردم از طیف‌های متفاوت اجتماعی حضور داشته باشند.
- دست‌کم 30 درصد از شرکت‌کنندگان در روند مذاکرات و فرایند تصمیم‌گیری‌های اساسی، باید زنان باشند تا در ادامه با اقدامات و تدابیری هدفمند بتوان به برابری کامل جنسیتی در روند مذاکرات صلح و حضور و مشارکت برابر زنان در آن دست یافت.
- در مذاکرات رسمی صلح باید فضایی ایجاد شود که شمار مشخصی از قربانیان درگیری‌ها بتوانند صدای خود را در مورد آسیب‌هایی که دیده‌اند و آلامی که تجربه کرده‌اند، بلند کنند. این موضوع به طرف‌ها کمک میکند که اثرهای واقعی درگیری‌های خونین و درازمدت را بهتر درک کنند.
- در جریان بحث درباره موضوعات محتوایی و بررسی طرح‌های پیشنهادشده، طرف‌ها باید دیدگاه‌های مردم و قربانیان جنگ را دریافت کنند و در تصمیم‌گیری‌ها در نظر بگیرند.
بسیاری از موضوعات مربوط به قربانیان و حقوق بشر احتمالاً در این گفتگوها مطرح خواهد شد. کمیسیون از طرف‌ها می‌خواهد درباره موارد ذیل به‌عنوان اصولی پایه به‌گونه واضح و متعهدانه توافق کنند.
با توجه به طولانی‌شدن مذاکرات صلح، بسیاری از این موضوعات ممکن است پس از توافق صلح به شرح و بسط بیشتری نیاز داشته باشد:
- باید برنامه‌ای نیرومند و کارآمد با هدف تأمین جبران خسارت به‌منظور پاسخگویی به رنج‌ها و آسیب‌های ناشی از درگیری‌ها در افغانستان راه‌اندازی شود. این برنامه می‌تواند شامل تدابیری معطوف به جبران خسارت برای گروه‌ها و اجتماعات مشخص یا آن‌هایی که در محلات مشخص آسیب دیده‌اند، هم‌چنین جبران خسارت به‌منظور رسیدگی به حقوق و خواسته‌های افراد باشد.
- یک برنامه ملی متمرکز بر گروه‌های اجتماعی و اجتماعات برای تشویق طرف‌های منازعه و دیگر شهروندان به آشتی و مصالحه در سطح محلی راه‌اندازی شود.
- یک فرایند حقیقت‌یابی که به قربانیان احترام بگزارد، تاریخ دردناک کشور را مستندسازی کند.
- افزون بر موارد یادشده، شناسایی و یادبود قربانیان باید به‌گونه جدی و برجسته مطرح شود و رسمیت یابد.
درخور یادآوری است که در قانون بین‌الملل آمده است که در پایان منازعه مسئله عفو برای برخی از جرایم مطرح می‌شود؛ اما این نمی‌تواند جنایات جنگی یا نقض گسترده و فاحش حقوق بشر را در بر گیرد. افزون بر این، از حقوق فردی (حق العبد) باید حفاظت و حراست شود. در مواردی که ادعاهای مستند‌شده‌ای در مورد ارتکاب جنایات جدی و خطرناک توسط افراد وجود دارد، باید پیش از تصدی مناصب ارشد دولتی و یا نظامی توسط این افراد، روند بررسی مستقلی راه‌اندازی شود.
اجرای بسیاری از موارد یادشده نیازمند مشوره عمومی و سیاست‌گذاری همه‌جانبه است. طرف‌های مذاکرات صلح باید به این اصول و مؤلفه‌های مهم و اساسی به‌عنوان چهارچوب سیاست‌گذاری به‌منظور تأمین و تضمین آینده امن برای افغانستان، پای‌بند باشند.
نسخه PDF را از اینجا دانلود کنید:
