معرفی بخش آموزش‌حقوق‌بشر

بخش آموزش‌ حقوق‌بشر یکی از بخش‌های کلیدی پروگرامی کمیسیون است. این بخش در راستای ترویج و توسعه‌ی حقوق‌بشر فعالیت می‌کند.
با درک این مهم که آموزش حقوق‌بشر سرمایه‌گذاری قوی در جهت تحقق یک جامعه‌ی عادلانه است، و در درازمدت در امر جلوگیری از نقض و سؤ استفاده از حقوق بشر نقش حیاتی بازی می‌کند، روی این ملحوظ بخش آموزش حقوق‌بشر برای ایجاد، تقویت و نهادینه‌سازی فرهنگ حقوق‌بشر کار می‌نماید.(برای مطالعه  بیشتر در مورد بخش آموزش حقوق‌بشر: اهداف، کارکردها، برنامه‌ها، مکانیزم عمل و دست‌آوردهای آن صفحه سلایدر را ببینید. در صورت ضرورت، می‌توانید آن را در ذیل معرفی بخش به شکل پرزنتیشن نیز دانلود نمایید).

• ضرورت آموزش‌حقوق بشر

جامعه‌ای ایده‌آلی که درآن به حقوق‌بشر احترام گذاشته شود، کرامت و عزت آحاد افراد جامعه صیانت و پاسداری گردد، لازم است تا فرهنگ متناسب آن ایجاد و تقویت گردد. بدین منظور، از یک‌طرف ضرورت است تا افراد جامعه به عنوان صاحبان حق در قدم نخست حقوق شان را بفهمند  و با راه‌‌های مطالبه‌ و اعاده‌ی آن آگاهی و مهارت لازم داشته باشند، و از طرف‌دیگر جهت حصول اطمینان برای  احترام، حمایت و تحقق کامل حقوق بشر توسط دولت، لازم است تا دستگاه دولت و حکومت،‌ و سایر نهادهای تامین کننده‌ی حقوق‌بشر نیز به صورت مسلکی در زمینه آموزش ببینند.

• نقش نهادهای ملی حقوق‌بشر در آموزش حقوق‌بشر

نهادهای ملی حقوق بشر در کشورها، نقش مهمی در توسعه‌ی حقوق بشر بازی می‌کنند. توسعه و ترویج حقوق بشر از جمله مسؤولیت‌های اساسی نهادهای ملی است.
بر بنیاد اصول پاریس، نهادهای ملی حقوق بشر مسؤولیت دارند تا "در طرح و برنامه‌ریزی پروگرام‌های آموزشی و راه اندازی تحقیقات در مورد حقوق‌بشر همکاری نموده و در اجرای آن در مکتب‌ها، دانشگاه‌ها و حوزه‌های حرفه‌ای سهم بگیرند".
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، منحیث نهاد ملی حقوق‌بشر برای تحقق اهداف و دورنمای خویش، حقوق بشر را به شکل راهبردی به صاحبان حق(مردم) و تامین کننده حق‌ها (دولت) آموزش می‌دهد. کمیسیون، آموزش حقوق‌بشر را به عنوان یکی از راهکارهای اساسی برای تحقق صلح مثبت دانسته و می‌کوشد تا با ایجاد و تقویت فهم مشترک مبتنی بر اعلامیه جهانی، اسناد بین المللی حقوق بشر، و قوانین ملی الهام بخش و پیام آور صلح، آزادی و عدالت برای شهروندان باشد.
آموزش حقوق‌بشر برای جوامعی که از حالت منازعات خشونت آمیز بسوی صلح و ثبات؛ از حالت سنتی و تکلیف‌محوری بسوی حق‌محوری و تجدد؛ و از حالت انفعال بسوی کنشگری و فعالیت در حرکت اند، به مثابه مرهمی است که روی زخم‌های مزمن گذاشته می‌شود. این امر، ارزش آموزش حقوق بشر در افغانستان را بیشتر از پیش بالا برده و در رهایی جامعه از فرهنگ خشونت (مانند تبعیض و تعصب، رفتارهای قالبی، استثمار و استعمار، بی‌تفاوتی، فساد، حرص و آز، کینه و تنفر، انتفام‌جویی، بی اعتمادی، خودستایی و ریاکاری، جزم‌گرایی و افراط‌گرایی و برتری طلبی...) به سوی فرهنگ صلح (مانند مدارا و بردباری، برابری، برادری-خواهری، کثرت‌گرایی، حسن‌جویی، ‌ ارتباطات، تفاهم و ترحم، عفو و بخشش، عدالت خواهی...) کمک فراوان می‌نماید.

• چیستی و محتوای آموزش حقوق بشر

آموزش حقوق‌بشر عبارت از یک فرایند دائمی، مستمر و هدفمندی است که به وسیله آن مردم در تمامی سطوح توسعه و تمامی اقشار جامعه احترام به شأن انسانی دیگران و استفاده از ابزارها، روش‌ها و سازوکارهای تضمین این احترام را در همه‌ی جوامع بشری یاد می‌گیرند(قطعنامه مجمع عمومی ۱۸۴/۴۹، ۲۳ دسامبر ۱۹۹۴). آموزش حقوق بشر هم یک حق است و هم آموزش حق‌ها؛ مجموعه آموزش‌هایی نظام‌مند و راهبردی که از یک جهت مردم را درباره اصول و ارزش‌ها و از سوی دیگر آنها را با مکانیزم‌های حمایتی و تضمینی حقوق بشر و صلح آگاه می‌سازد تا در سطوح مختلف امکان مبارزه و جلوگیری از نقض حقوق بشری افراد و اجتماع را فراهم سازد. محتوای آموزش حقوق بشر معطوف بر دو جنبه است: یکی یادگیری در باره حقوق بشر و دیگری یادگیری برای حقوق بشر.
یادگیری در باره حقوق بشر جنبه‌ی شناختی داشته و شامل آشنایی با تاریخچه، مبانی و مفاهیم، اسناد بین المللی، مصادیق و مکانیزم‌های اجرایی و حمایتی حقوق بشر می‌گردد. آموزش برای حقوق بشر یعنی درک و پذیرش اصول چون کرامت، برابری و شأن انسانی افراد و تعهد نسبت به رعایت، حمایت و اجرای حقوق تمامی مردم در عمل. این عرصه بیشتر جنبه مهارتی، هنری و تخنیکی دارد.
تلاش کارگزاران، پالیسی سازان و آموزگاران حقوق بشر در قسمت نخست، فضاسازی و ایجاد زمینه‌ی فکری‌ در باره حقوق بشر، و در قسمت دوم ترغیب زندگی با حقوق بشر و مبدل ساختن ارزش‌های حقوق‌بشر به راه و رسم زندگی است تا افراد جامعه امکان استیفا و مطالبه‌ی حقوق شان را عملاً به تجربه بگیرند.

• قلمرو آموزش حقوق بشر

بحث حقوق بشر نه به یک رشته‌ای خاص بلکه به تمام رشته‌های علمی و غیر علمی ارتباط می‌گیرد؛ گرچه حقوق بشر ماهیت حقوقی دارد، ولی نه صرف با حقوق، بلکه با تمام رشته‌های علمی و غیرعلمی، همچون جامعه شناسی، فلسفه، سیاست، هنر و رشته‌های دیگر... نسبت معنی‌داری بر قرار می‌کند. بین‌المللی بودن حقوق بشر نیز از ویژگی‌های دیگر این رشته است که به عنوان آرمان مشترک بشریت و جهان شمول بودن آن، اعتباری بین‌المللی یافته است.
در این حیطه، آموزش حقوق بشر به آموزش حقوق ذاتی بشر در حوزه‌های مختلف از جمله مدنی و سیاسی (مثل حق حیات ، حق آزادی عقیده...) و اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (مثل حق کار، حق آموزش، حق تامین اجتماعی...) و حقوق همبستگی (مانند حق بر صلح، توسعه، محیط زیست و ارتباطات) می‌پردازد. آموزش حقوق بشر منحیث یک چتر بزرگ و حاصل تلاش مشترک بشریت از لحاظ حدود و ثغور جغرافیا و فرهنگ نمی شناسد و برای تمامی افراد بشر در همه مراحل سنی، مقام‌ها و سطوح شغل رسمی و غیر رسمی، مجامع علمی و غیر علمی بوده به منظور انتقال اطلاعات و آگاهی‌های حقوق بشری به تمامی جوامع و دعوت از افراد و گروه‌ها برای احترام به حقوق بشر و حمایت از آن مد نظر گرفته شده است.
چنانچه آموزش حقوق بشر برای صاحبان حق یک مسئله حیاتی است، برای مقام های دولتی به ویژه دستگاه تقنینی، اجرائی،‌ قضایی و سایر مقامات عالیرتبه دولت ها حیاتی‌تر است. همه قشرها، طبقه‌ها و بخش‌های جامعه باید از مفاد اعلامیه جهانی و سایر اسناد بین المللی حقوق بشر و نحوه‌ی تأثیرگذاری این معیارهای بین‌ المللی بر دولت‌ها، افراد و گروه‌ها آگاه گردیده و ضرورت مجموعه معیارهای بنیادین حقوق بشر را به عنوان حداقل معیار برای حفظ کرامت و زندگی آبرومندانه درک کنند.

• اهداف آموزش حقوق‌بشر

اهداف و اصول حاکم بر آموزش حقوق بشر بر اساس تعریف مجمع عمومی سازمان ملل از آموزش حقوق بشر، هدف آموزش حقوق بشر در بر گیرنده آموزش‌وپرورش و اطلاع رسانی با آرمان ایجاد یک فرهنگ جهانی از حقوق بشر از طریق تشریک دانش، مهارت‌ها و جهت دادن آرا و افکار جامعه در جهت‌های چون:

 1. ترویج و تقویت احترام به حقوق بشر؛
 2. حفظ کرامت و شکوفاسازی استعداد افراد جامعه؛
 3. گسترش آگاهی در زمینه مدارا و بردباری، برابری جنسیتی و دوستی میان همه ملل قطع نظر از مسائل جغرافیایی و فرهنگی (مانند نژادی، ملی،‌ گروهی، دینی-مذهبی و زبانی)؛
 4. توانا سازی همه افراد برای مشارکت مؤثر در جامعه؛ و
 5. ایجاد و حفظ صلح می‌باشد.

• اصول آموزش حقوق‌بشر

فعالیت‌های آموزشی حقوق بشر در چارچوب برنامه جهانی آن مبتنی بر چند اصل مهم است و باید هر فعالیت آموزشی تحت این اصول اساسی که چند مورد از مهمترین آن در ذیل نگاشته می‌شود، انجام شود:

اصل اول
معرفی حقوق بشر به صورت یک کل واحد با ویژگی‌های ذاتی و جهانی بودن، غیر قابل تجزیه و تفکیک بودن و درهم تنیدگی متقابل حق‌ها؛

اصل دوم
پرورش احترام، ارزش نهادن به تفاوت‌ها و مخالفت با تبعیض بر اساس نژاد، جنس، عقیده وضعیت جسمی و روانی و تعلقات اجتماعی و جغرافیایی؛ ترغیب افراد و گروه‌های جامعه به تحلیل مسائل و مشکلات تاریخی بشر، نظیر عدم شناخت و عدم احترام به کرامت افراد و برسمت نشناختن حقوق بشر توسط دولت‌ها، از خودبیگانگی، تبعیض و تعصب، عدم آگاهی و جهالت، وجود نظام‌های استبدادی و غیر معتقد به حقوق بشر، ستم‌های ایدلوژیکی و جنسیتی، رفتارهای قالبی، خود ستایی و خود محوری، حرص و آز،  فقر و جنگ‌های تباه کننده ناشی از این دست عوامل، که هم علت و هم معلول نقض حقوق بشر بوده، و بلاخره ارائه راه حل‌ها و امیدهایی که با استانداردهای حقوق بشر در انتظار بشریت است؛

اصل سوم
تقویت مجامع و افراد برای تشخیص نیازهای حقوق بشری خود و اطمینان از دستیابی آنها به این حقوق؛

اصل چهارم
گنجاندن اصول حقوق بشری در زمینه‌های متفاوت فرهنگی، تاریخی، سیاسی و اقتصادی و اجتماعی؛

اصل پنجم
ارتقای سطح دانش و مهارت‌ها در استفاده از اسناد حقوق بشر در سطوح مختلف فردی، خانوادگی، محلی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی و ایجاد سازوکارهای حمایت از حقوق بشر در سطوح مختلف؛

اصل ششم
اه اندازی آموزش حقوق بشر در پیکر جامعه از طریق نظام آموزشی رسمی و معرفی تعلیم و تربیت مشارکتی و تفکر انتقادی که منجر به گسترش حقوق بشر گردد؛

اصل هفتم
ایجاد فضا و محیط‌های آموزش بدون ترس و اجبار که به افزایش و تقویت مشارکت، رضایت از زندگی و خود شکوفایی کامل افراد بیانجامد؛

اصل هشتم
تأکید بر ارتباط و یادگیری از زندگی روزانه و درگیر کردن افراد در گفتگوهای رسمی و غیر رسمی در مورد حقوق بشر تا این که حقوق بشر به دغدغه اصلی زندگی هر فرد بدل شده و مفهوم حقوق بشر را از سطح صرف انتراعی در سطح زندگی عملی و در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی ترجمه و تجربه نمایند.

بخش آموزش حقوق بشر با آگاهی از موارد فوق، بر اساس برنامه‌ای عمل راهبردی کمیسیون برای ترویج، تعمیم و توسعه حقوق بشر در چهارده دفتر ساحوی و ولایتی کمیسیون فعالیت می‌نماید. این بخش، برای گسترش حقوق بشر به آموزش قشرها، طبقه‌ها و نهادهای مختلف جامعه می‌پردازد. این بخش سالانه ده‌ها هزار شهروند این مرز و بوم را از طریق برگزاری کارگاه‌های آموزشی، سمینارها، کورس‌ها، جلسه‌ها، رسانه‌ها و همچنان از طریق همکاری با معارف، نهادهای جامعه مدنی، و موسسات تحصیلات عالی و نیمه عالی در مورد حقوق بشر، صلح و حل و فصل منازعه آموزش می‌دهد.
در حال حاضر بخش آموزش حقوق بشر با ده‌ها موسسه تحصیلات عالی و نیمه عالی، نهاد جامعه مدنی و رسانه‌ها تفاهمنامه همکاری امضا کرده است که به طور مشترک برای تحقق آرمان حقوق بشر و صلح تلاش می‌نماید. همچنان بخش آموزش حقوق بشر با هماهنگی نزدیک با مراکز تعلیمی و تربیتی نهادهای امنیتی، نظامی، ارگان‌های حراست از قانون و وزارت خانه‌ها، برنامه‌های آموزش حقوق بشر را به طور دوامدار در موارد مختلف چون: حاکمیت قانون و حقوق بشر، حکومتداری خوب و حقوق بشر، محیط زیست و حقوق بشر، عدم شکنجه، مبارزه علیه فساد اداری، محاکمه عادلانه، معیارهای بین‌المللی حقوق بشر و مکلفیت دولت در قبال آن‌ها و... در سطوح مختلف برای نهادها و ارگان‌های ذیربط آموزش می‌دهد.

دانلود فایل معرفی بخش آموزش حقوق بشر(power point)